De mindfulnesstraining is toe aan vernieuwing

Nieuwe tijden, nieuwe kansen. Mijn handen jeuken ...

Foto: Drew Beamer on Unsplash

Inleiding

De mindfulnesstraining MBSR (Mindfulness Based Stress Reduction) werd in 1979 voor het eerst gegeven door de Amerikaanse arts Jon Kabat-Zinn. Begin jaren 2000 kreeg mindfulness in Nederland vaste grond onder de voeten. Na een aantal jaren van trainingen verzorgen, startte Johan Tinge – één van de pioniers in Nederland – in 2005 het Instituut voor Mindfulness (IvM)¹, waar de eerste mindfulnesstrainers-opleiding van Nederland vorm kreeg.

Ondergetekende startte in 2007 in de derde trainersgroep van Nederland, en in 2008 gaf ik mijn eerste training. Ik gaf tot medio 2024 meerdere trainingen per jaar en heb zo de 100 trainingen aangetikt. Dat vind ik wel welletjes en ik geef geen groepstrainingen meer via Relax More. Ik heb wél sinds 2020 zo'n 50 mindfulnessgroepen in de psychiatrie begeleid² en – ook vóór 2020 – heel veel mensen binnen en buiten het ziekenhuis individuele begeleiding op basis van mindfulness mogen geven. Ik durf mezelf dus wel een ervaren trainer te noemen.

Ik noem dat omdat ik in dit artikel aan de hand van mijn ervaringen met het mooie en effectieve mindfulnessprogramma en de contacten met al die mensen van verschillende pluimage aan wie ik mindfulness mocht overdragen, een richting wil schetsen waarin ik denk dat mindfulness zich zou mogen ontwikkelen om relevant te blijven. En ja: ik heb het idee dat het huidige programma – mijns inziens onterecht – minder relevant dreigt te worden.

Er zijn tenslotte sinds 1979 best veel nieuwe inzichten ontstaan, er zijn technische ontwikkelingen geweest en de wereld is sindsdien ook veranderd. Tijd voor een update van het mindfulnessprogramma?

Mindfulness, van marge naar mainstream

Toen ik startte met trainingen geven, vond ik dat best spannend. Mindfulness was in opkomst, maar beslist nog niet ingeburgerd. Er kleefde nog een zweverig imago aan. Toch ging het aantrekken van deelnemers bij mij eigenlijk best vlot, waarschijnlijk mede omdat ik zelf geen zwever ben en de boodschap van mindfulness goed kan vertalen naar het concrete dagelijkse leven.

Zo begonnen de groepen zich geleidelijk aan te vullen en mocht ik steeds meer matjes en meditatiekussens transporteren van huis naar de zaal die ik huurde - en gelukkig een aantal jaren voor vast mocht huren, zodat ik de spullen daar netjes kon opbergen.

Ook kwam het onderzoek naar het effect van mindfulness goed op gang en bleek het echt een waardevolle training te zijn. Daarnaast vond er een professionaliseringsslag plaats van trainers. Er kwamen meer opleidingsinstituten (wat ik niet per se positief vind³), er kwam een beroepsvereniging (de VMBN) en enkele jaren later zelfs nóg een. Ik heb me lang afgevraagd wat daar de reden voor was, Nederland leek me gewoon te klein voor twee beroepsverenigingen voor mindfulnesstrainers.

Verdere professionalisering

En toen zaten we enkele jaren geleden zomaar ineens met meer dan 1000 mindfulnesstrainers in Nederland. De VMBN deed mooi werk door het MBSR-programma geaccepteerd te krijgen bij een aantal aanvullende ziektekostenverzekeringen. Langzaamaan deed mindfulness zijn intrede in de reguliere GGZ als aanvulling op behandelprogramma’s. We hebben in Nederland sinds enkele jaren in Nijmegen een heuse hoogleraar psychiatrie die zich toespitst op mindfulness en de toepassing ervan in de gezondheidszorg. Via dit Radboud UMC Centrum voor Mindfulness doet Nederland nu ook mee aan wetenschappelijk onderzoek, prachtig!

Daarnaast hebben we sinds 2008 de zogenaamde MBI:TAC, de Mindfulness Based Interventions: Teacher Assessment Criteria. Dat is een hele mondvol. Het betekent dat er nu criteria zijn voor mindfulnesstrainers voor het verzorgen van mindfulnessprogramma’s. Aan de Universiteit van Bangor in Wales heeft trainer en docent Rebecca Crane met een aantal collega's een huzarenstukje geleverd door een aantal criteria op te stellen waaraan een goede (we zeggen dan competente) mindfulnesstrainer zou mogen voldoen. Over deze criteria zal ik een andere keer een artikel schrijven, want dat is best interessant.

De grondlegger van het mindfulness-/MBSR-programma, Jon Kabat Zinn, heeft zich hier nooit aan gewaagd. Waarom weet ik niet precies, maar ik kan me voorstellen dat als je niet verwacht dat mindfulness zo groot wordt als het nu is, je daar niet aan denkt. Of dat je heel goed inschat dat het een immense klus is ...

De Corona-dip bleef

Maart 2020 ging het land op slot. Groepstrainingen waren niet meer mogelijk. Ik zat zelf al een tijd te broeden op een online leeromgeving en kreeg daar nu ineens de tijd voor. Daar heb ik nog steeds profijt van.

Veel trainers hebben soortgelijke stappen genomen. Dat geeft weer heel veel nieuwe ervaringen én onderzoeksgebieden. Wat veel trainers ook merken is dat het sindsdien lastiger is om de groepen goed gevuld te krijgen en dat is eigenlijk ook niet meer goed gekomen. Wat mogelijk ook meespeelt, is dat er meer economische onzekerheid is en hogere inflatie.

Ik kreeg voor mijn gevoel veel later last van minder volle groepen, zeker als je rekening houdt met de verhuizing van Relax More van Apeldoorn naar Zutphen, medio 2022. Evengoed vond ik het na 100 groepen mindfulness en compassie en een verder volle agenda, mooi geweest.

De mindfulnesstraining gaat al een tijdje mee

Het mindfulness-/MBSR-programma bestaat sinds 1979 en gaat dus al meer dan 40 jaar mee. Dat is een enorme prestatie en zegt iets over de kwaliteit van het programma! Dus misschien dat de tijden veranderd zijn en dat mensen zich minder snel opgeven voor een 8-weeks programma met ‘huiswerk’, maar laten we het kind ook niet met het badwater weggooien, oftewel nu niet die hele training ‘afschrijven’.

Misschien zijn veranderde tijden juist een goede aanleiding om eens te kijken naar het programma en de manieren waarop we mindfulness nóg beter kunnen neerzetten in de wereld.

Zoeken naar een nieuwe vorm?

In opleidingsland gebeurt veel op het moment. Het Instituut voor Compassie maakte de opleiding tot mindfulnesstrainer modulair in 2023. Toch blijkt het ook daar lastig te zijn de opleidingen te vullen en gaat het instituut zelfs binnenkort zijn deuren sluiten.

Het bekende Centrum voor Mindfulness van Rob Brandsma is enkele jaren geleden overgenomen door een of andere fabriek (ben benieuwd naar het verhaal hierachter) en Rob is een nieuw instituut begonnen en heeft een groot deel van zijn team meegenomen.

Ook internationaal lijkt men ook zoekende te zijn. Als voorbeeld van een internationale ontmoeting noem ik de bijeenkomst in Engeland waar ook Jon Kabat-Zinn bij aanwezig was. Jon sprak hier over “The current needs and demands for mindfulness teaching today”, oftewel “de behoeften en eisen om in de huidige tijd mindfulness te doceren”.

Nadat ik de samenvatting gelezen had, vond ik de uitkomst van deze drie uur durende online meeting tamelijk mager: er zijn uitdagingen voor trainers en we moeten goed gebruikmaken van alle nieuwe mogelijkheden om mindfulness in de wereld te brengen. En trainers moeten vooral zelf aan hun beoefening van mindfulness blijven denken.
Tja, dat is geen onzin, maar ik denk dat er meer kansen zijn.

In eigen land zien we in de missie en het koersdocument van de VMBN wel hoopvolle geluiden staan, maar ook daar gaat het allemaal niet erg snel.

Eigen ervaringen

Hoe mooi de MBSR-training ook in elkaar zit (en dat mogen we ons best blijven realiseren), de veranderende tijden en nieuwe inzichten geven nu, anno 2025, een goede aanleiding om het mindfulness-programma onder de loep te nemen en door te ontwikkelen. Hiermee bedoel ik ook dat er wat mij betreft eigenlijk helemaal niet meer verschillende programma’s bij hoeven te komen, maar dat we het bestaande programma kunnen “opwaarderen”.

In de onderstaande kopjes geef ik daarvoor een voorzet, gebaseerd op mijn eigen ervaringen met het programma en het toepassen van nieuwe inzichten hierin. Ze zijn dus niet alleen gebaseerd op mijn professionele mening, maar ik heb er de afgelopen jaren ook mee ‘geoefend’ tijdens het begeleiden van de groepen en ik oefen er ook nu nog mee met de groepen mensen die ik in het ziekenhuis begeleid.

Na het overzicht trek ik conclusies en leg ik uit wat ik bij Relax More ga doen met het mindfulnessprogramma.

Elementen voor opwaardering van de mindfulnesstraining

1 - Mindful communiceren

In de mindfulnesstraining is het leren (her)kennen van patronen en keuzes leren benutten belangrijk. Deelnemers zijn daar vaak op allerlei manieren in vastgelopen. Eén van de thema's waar patronen heel diep zitten, is communicatie, nog het meest met de mensen die je nabij zijn.

Onze naasten weten vaak de knoppen die ons triggeren in een emotie of in onbewust gedrag goed in te drukken. Niet vreemd, want ze hebben die knoppen vaak zelf “geïnstalleerd”. Niet voor niets is er een Zen-gezegde dat luidt “als je denkt dat je verlicht bent, ga dan maar eens drie weken bij je ouders logeren”. Zo is het maar net.

Mindful omgaan met mensen die je goed kent en waar veel patronen in de relatie zitten is een beoefening die langer gaat duren dan de acht weken van een mindfulnesstraining. In de training is wel aandacht voor dit thema, maar mijns inziens te weinig om echt goede handvatten te geven aan deelnemers. Er zijn inmiddels ook wel trainingen in mindful communiceren, maar ik vind echt dat dit thema in de basistraining meer aandacht mag hebben.

2 - Traumasensitiviteit

Als je mindfulnesstrainer bent, kom je eerder vroeg dan laat een deelnemer tegen die een negatieve reactie heeft op een oefening. Waarbij bijvoorbeeld de klachten onverklaarbaar erger worden, of bij wie erg veel weerstand of onrust ontstaat. Bij mij duurde het niet lang voor dat gebeurde. De eerste keer dacht ik nog dat het mijn onervarenheid als trainer was – en dat had er vast ook mee te maken – maar niet veel later legde ik een verband met trauma en ging ik me daarin verdiepen⁴.

Nu ik er zo over schrijf, vind ik het des te vreemder dat niet meer collega-trainers eerder traumasensitief zijn gaan werken. Je bent toch mindfulnesstrainer en als het goed is oplettender dan je deelnemers? Dus waarom is het traumasensitief werken ineens zo'n hype en stort iedereen (trainers én opleidingen) zich erop? Het duidt erop dat het voor veel trainers nieuw is en dat ze er niet eerder over hebben gedacht. Maar hoe zijn ze dan al die jaren omgegaan met deelnemers die het moeilijk hebben in hun training?⁵

Hoe dan ook, inmiddels is – vooral door het goede werk van de Canadese mindfulnesstrainer en therapeut David Treleaven – het begrip traumasensitief goed ingeburgerd in de trainerswereld. Het krijgt een plek in de mindfulnesstraining en volkomen terecht. Traumasensitief werken verdient ook een ruime plek in het programma, dus wat mij betreft moet daar een aanpassing plaatsvinden. Inmiddels zijn de MBI:TAC waar ik hierboven over schreef, in de nieuwste versie aangevuld met de trainersvaardigheden om traumasensitief te kunnen werken.

3 - Het lichaam als basis

Het lijkt een open deur, het lichaam als basis. Maar dat is het niet. Ik hoorde het verhaal van een vooraanstaand trainer en opleider die in de beginjaren van mindfulness in Nederland ventileerde (en hij maakte geen grapje) dat volgens hem de beweegoefeningen wel uit de mindfulnesstraining verwijderd mochten worden, omdat ze niet veel toevoegen. Dit geeft aan dat mindfulness makkelijk mis te verstaan is en misverstaan wordt, zelfs door gevorderde beoefenaren. Ik vind het nog steeds een schokkende uitspraak.

Ook al gebruiken we woorden tijdens een mindfulnesssessie⁶, we gaan als het goed is steeds terug naar de ervaring in het huidige moment en ervaren doe je met je lichaam⁷. Vertragen is hierbij een belangrijk hulpmiddel.

Het vraagt van trainers dat zij zelf ‘belichamen’ wat ze van hun deelnemers vragen om te oefenen. Dat belichamen is een moeilijk te vangen begrip, dat in de MBI:TAC uitgebreide extra aandacht krijgt, juist omdat het zo lastig te vatten is en omdat het van alle “eisen” die je aan een mindfulnesstrainer kunt stellen, het meest over de trainer als mens gaat. Naar aanleiding van de contacten en intervisies die ik de afgelopen tijd gehad heb met collega's en het bekijken van het (bij-)scholingsaanbod voor trainers, ben ik van mening geworden dat het belichamen (“embodiment”) extra aandacht verdient.

1, 2 en 3 samen: Win win win

Deze drie aspecten (communicatie, traumasensitiviteit en het lichaam) zijn wat mij betreft innig met elkaar verweven. Veel pijn komt voort uit relaties. Zoals ik vaak omschrijf hoe relaties bij trauma een rol spelen: iemand geeft je iets waar je geen rechtop hebt (bijv. een klap), iemand geeft je niet waar je wel recht op hebt (bijv. warmte en liefde), of iemand was er niet toen zhij⁸ heel erg nodig was (je voelde je heel erg alleen). Dat is allemaal relationeel.

Daarnaast is het gezond omgaan met emoties (in de psychiatrie spreken we dan over impulscontrole en emotieregulatie) ook nog wel een collectief leerdoel. Ook dit is iets relationeels.

Tenslotte zijn veel mensen vervreemd van hun lichaam, dus ook daar is een relatie verstoord.

We hebben dus niet alleen drie elementen waarin de mindfulnesstraining opgewaardeerd zou kunnen worden, maar deze drie elementen zijn ook nog eens met elkaar verweven en versterken elkaar. Het is dus volgens mij nodig om in de mindfulnesstraining oefeningen te verwerken die deze verwevenheid adresseren. Dat betekent dan misschien minder yoga-oefeningen doen op een tweedimensionaal matje, maar tai chi- of qigong-oefeningen doen in de driedimensionale ruimte, of een meer lichaamsgerichte communicatie-oefening, of – voor mij als trainer – wat meer provocatief zijn bij de uitwisseling en ‘on the spot’ werken met emoties die getriggerd worden.

Ik heb hier ideeën genoeg over en probeer oefeningen opnieuw ‘uit te vinden’.

4 - Meer aandacht voor de vertaalslag

Regelmatig vroegen deelnemers me tegen het eind van een mindfulnesstraining hoe ze nu het geleerde in hun leven en hun werk konden inpassen.

Belangrijke vragen

Stel je voor dat je een leven hebt dat vol zit met stressfactoren waar je maar heel beperkt invloed op hebt. Je werkt bijvoorbeeld in het onderwijs of in de zorg. Of misschien zit je in een heel ongezonde liefdesrelatie. Hoe kun je mindful en zo gezond mogelijk zijn en blijven als je terugkeert in een ziek systeem?

De laatste jaren besteed ik standaard aandacht aan deze vraag, die voor veel mensen een uitdaging vormt. Het brengt de vraag met zich mee ‘wat ligt er binnen je invloedssfeer?’, ‘hoe ga je om met wat daarbuiten ligt en waar je evengoed last van hebt?’ en ‘wat is nu eigenlijk echt belangrijk in je leven?’

Een groot contrast

Er gaapt een leemte tussen de trainingssessies en het echte leven. Mijns inziens is deze leemte de afgelopen decennia alleen maar groter geworden. Tijdens een mindfulnesssessie krijgt een deelnemer support van een aandachtige, zorgzame en belichaamde trainer (als het goed is), die de voor de deelnemer belangrijke momenten herkent en kan doen wat nodig is om deze momenten een deel van het ontdekkingsproces van de deelnemer te maken. Zo wordt de plek van de training een veilige plek, waar deelnemers moeilijke thema's onder ogen kunnen komen en iets waardevols kunnen leren.

Buiten de lessen vinden deelnemers zich soms in een strenge of veroordelende (werk- of privé-)relatie, waar weinig geduld of begrip is voor hun moeilijkheden of worsteling. In zo'n omgeving is het lastig om je verder te ontwikkelen in zorgzame aandacht. Sterker nog: zo'n omgeving zet vaak de overlevingsinstincten weer aan. Dan is er juist weinig aandacht voor mildheid en zo kan een deelnemer makkelijk gedemotiveerd raken.

Alledaagse drukte

Voeg aan dit alles toe dat onze levens vol en druk zijn. Verantwoordelijkheden naar het gezin, veeleisende banen en volle agenda's, nooit eindigende to-dolijstjes ... Dan valt het echt niet mee om de belangrijke lessen uit de training te herinneren op de momenten waarop het van belang is. En wat dacht je van dagelijks 45 minuten oefenen? In plaats van mediteren, wordt regelmatig het uitstellen van mediteren geoefend – en het je vervolgens daarover schuldig voelen –, dat is me inmiddels wel duidelijk.

Het is dus geen verrassing dat het grootste obstakels naar een effectieve mindfulnesstraining de tijdsinvestering en de vertaling naar het dagelijks leven zijn. En het is precies daar, in het leven van de deelnemer, dat die vertaling er het meest toe doet. Die 2,5 uur die een sessie duurt, is kort in verhouding tot de overige 165,5 uur van de week, waarin deelnemers niet in de mindfulnessgroep zijn.

De hierboven beschreven vragen ‘wat ligt er binnen je invloedssfeer?’, ‘hoe ga je om met wat daarbuiten ligt en waar je toch last van hebt?’ en ‘wat is nu eigenlijk echt belangrijk in je leven?’ lijken dus steeds belangrijker.

5 - Aandacht voor waarden

Zo komen we bij het thema ‘waarden’ terecht. Waarden zijn de dingen die jij als persoon écht belangrijk vindt in het leven. Deze persoonlijke waarden kunnen je houvast bieden, ze geven je richting in het leven, vergelijkbaar met een kompas. Er zijn tal van werkvormen en oefeningen beschikbaar om je meer bewust te worden van de waarden die je in je leven nastreeft en je te ondersteunen in het maken van gezonde keuzes op dit gebied.

In de MBSR-training komt dit belangrijke gebied wat mij betreft veel te weinig aan bod. Dat is jammer, want deze vragen en de antwoorden erop houden rechtstreeks verband met waarom iemand aan een mindfulnesstraining begint, en ze zijn daarom ook van belang voor de aansluiting van de training op het dagelijks leven.

Hier kan de mindfulnesstraining nog veel leren van de ACT (Acceptance and Commitment Therapy), een relatief nieuwe vorm van gedragstherapie, waar naast de waarden ook aandacht is voor ‘toegewijde actie’ (handelen naar die waarden) én mindfulness. Trouwens: ook humor is een belangrijk deel van het een ACT-training of -therapie, ook daar zou wel iets meer van in de mindfulnesstraining mogen.

Mijn ervaringen met deze toevoegingen

Zoals ik al schreef, verweef ik al een aantal jaren bovenstaande thema's in de mindfulnesssessies. Zonder dat ik de opzet en de bedoeling het MBSR-programma verlaten heb, durf ik te zeggen. In het begin voelde dat overigens wel zo. Wat voor mij een belangrijk moment is geweest, is een uitspraak van Jon Kabat-Zinn over het trainerschap. Jon zei “Teach each session as the whole course” en “Teach the whole course in each session”. Oftewel, verwerk de hele mindfulnessboodschap in iedere les en wees niet bang om thema’s aan bod te laten komen die nog niet op ‘het programma staan’ in een les.

Dit gaf mij als trainer een gevoel van meer vrijheid. Datgene wat ik al een tijdje wilde doen, was nu gewoon OK om te doen. Zo ben ik gaan experimenteren met de bovengenoemde thema’s in de 8-weekse training te verweven. Ik denk echt dat mijn trainingen daardoor beter zijn geworden. Hiermee bedoel ik dat de trainingen meer … :

• vertraging zijn gaan geven;

• vertrouwen geven in het lichamelijk kunnen ervaren van gevoelens;

• handvatten geven in de vertaling naar het dagelijks leven;

• belangrijke vragen over de waarden in het leven bij deelnemers aanraken;

• leuker zijn geworden;

• een mooi begin met de compassie-beoefening maken.

De mindfulnesstraining 2.0

Als we nu eens stellen dat hetgeen ik hierboven schreef geen complete onzin is, hoe zou een mindfulnesstraining 2.0 er dan uit kunnen zien?

• De training zou langer duren, minimaal 12 weken. En niet alleen omdat ik er meer inhoud in zou willen stoppen, maar vooral omdat we vanuit de neurowetenschap steeds duidelijker krijgen dat voor een echt structurele verandering in ons brein minimaal 10 à 12 weken nodig is. Gedragsverandering gaat gepaard met veranderingen in ons brein, vandaar.

• Extra voordeel van een 12 weekse training is dat het oefenregime iets milder kan, bijvoorbeeld 5 dagen per week oefenen, waarvan 2 dagen 40 minuten en 3 dagen 25 minuten.

• Inhoudelijk gaat er in de nieuwe mindfulnesstraining meer aandacht zijn voor:

  • patronen in communicatie en interactie, zowel verbaal als lichamelijk,

  • mindful bewegen en het respecteren van grenzen (hetgeen we in communicatie weer terugvinden),

  • negatieve effecten van mediteren (hoe reguleer je vervelende gevoelens) en de link met traumasensitiviteit,

  • vertrouwen in vertragen,

  • de waarden die van belang zijn in het leven van deelnemers en de betekenis hiervan voor de keuzes die er zijn.

• Tenslotte zou ik in de trainersopleiding meer aandacht willen zien voor vertraging en belichaming. Hoewel ik mijn trainersopleiding lang geleden deed en niet kan oordelen over hoe een en ander nu is ingericht, zie ik bij andere mindfulnesstrainers (bijvoorbeeld tijdens de supervisies die ik geef of bij trainers die nu in opleiding zijn) genoeg aanwijzingen om dit punt hier te noemen.

Mindfulness 2.0 bij Relax More

Ondanks dat ik geen groepstrainingen meer geef, kriebelt het en wil ik graag alles wat ik heb geleerd van al die deelnemers en ook van mijn eigen lessen en trainingen bundelen in één programma. Hier heb ik de afgelopen tijd op ‘gesudderd’ en … (tromgeroffel) later dit jaar gaat deze training LIVE!

Het wordt … :

• een online jaarprogramma;

• start wanneer je wilt;

• flexibel van inhoud: er zullen basisonderdelen zijn en verdiepende onderdelen. Deze laatste zijn extra’s, zo kun je je programma van de week zelf wat lichter of intensiever maken;

• geschikt voor iedereen van 18 tot 98, ongeacht opleidingsrichting of achtergrond;

• nog veel jaren toegang tot het materiaal;

• iedere 6 weken een online Q&A en meditatiesessie;

• op maat extra ondersteuning mogelijk;

• korting op deelname aan de live trainingsdagen van de Veerkrachttraining;

De naam gaat worden:

Wat maakt de Mindfulness CONNECT-training de moeite waard?

In deze uitgebreide training komt het beste uit de mindfulness- en de compassietraining en uit de Qigong lessen, gecombineerd met kennis uit de moderne (neuro-)wetenschap (waaronder natuurlijk de polyvagaaltheorie) samen. Ik giet het in zeven belangrijke hoofdthema’s, waarvan de eerste letters het woord ‘CONNECT’ vormen. Thema's die volgens mij nog niet eerder in één programma samengebracht zijn:

• Compassievol – als centrale vaardigheid voor heling, veerkracht, verbonden leven en het doorbreken van zelfsaboterende patronen;

• Open en opmerkzaam – mindfulness als basishouding, met aandacht voor binnenwereld en de buitenwereld;

• Neurowetenschappelijk geïnformeerd – onder andere de polyvagaaltheorie en de “Theorie van geconstrueerde emotie”;

• Natuurgeïnspireerd – beweging, flow, de ritmes van het leven;

• Ervaringsgericht – lichaamsbewustzijn en -intelligentie, somatische integratie, je bewegen in de wereld;

• Coregulerend – verbonden veiligheid, relationele afstemming, vertrouwen op gevoel;

• Traumasensitief – veiligheid, stapsgewijs werken, respect voor grenzen.

Er komen 5 modules, die corresponderen met de Vijf Fasen (we zeggen meestal ‘elementen’) uit de Taoïstische leer: 🪵Hout, 🔥Vuur, 🌍Aarde, ⛓️Metaal en 💧Water. Iedere module bevat 8 lessen en in iedere module komt ieder bovengenoemd thema aan bod. Er zijn dus 40 lessen, die je mag ‘uitsmeren’ over een heel jaar (ja, langer mag ook hoor⁹).

Er is natuurlijk oefenwerk, en tijdens de online Q&A’s en de live trainingsdagen van de Veerkrachttraining is ruimte voor persoonlijke verdieping. Ook bij het online trainen komen meer interactie-mogelijkheden, zodat het relationele voldoende aan bod komt.

Zo bouw ik een training die hopelijk met recht de toevoeging CONNECT mag dragen.

Tot slot

Jon Kabat-Zinn heeft destijds een geweldig programma neergezet, wat volgens mij met een update zoals ik hierboven beschrijf weer prima een decennium of vier meekan. Natuurlijk zijn er meer wegen die naar Rome leiden, maar laten we in ieder geval een wildgroei van op mindfulness gebaseerde programma’s- en daarmee fragmentatie van het gedachtegoed van mindfulness voorkomen.

Als er iets is dat de potentie heeft om ons te helpen het hoofd koel te houden in deze hysterische tijden en om de verstoorde relatie met onze lichamen te herstellen, dan is het wel mindfulness.

Ik hoop later dit jaar mijn nieuwe Mindfulness CONNECT programma live te hebben, stay tuned!

Enne … heb jij ooit een mindfulnesstraining gevolgd? Wat vind je van dit artikel en van mijn voorstellen tot opwaardering?

Foto: Marija Zaric on Unsplash

---

Als je dit artikel interessant vond en geen betaald abonnement wilt, mag je me ook trakteren op een cappuccino!

1. Het IvM werd in 2023 overgenomen door Maryvonne Verkerke en heette vanaf toen Gentleminds, Instituut voor Compassie.

2. Stand van zaken per mei 2025.

3. Op een gegeven moment (ik denk ergens rond 2014 of 2015) telde ik zelfs ZEVEN mindfulnesstrainersopleidingen in Nederland. Dat vond ik toch wel echt over the top.

4. Zoals ik schreef, gaf ik in 2008 mijn eerste mindfulnesstraining. Als ik mijn oude deelnemerslijsten terugkijk, kan ik reconstrueren dat ik begin 2010 trauma nader begon te bestuderen en er aandacht aan te geven in mijn begeleiding. Het (terecht) gezaghebbende boek van David Treleaven verscheen in het Engels in 2018. Al zoekende vind ik dat de term ‘traumasensitief’ vanaf 2016 in Nederland gebruikt wordt.

5. Ik heb daar wel ideeën over. Mindfulnesstrainers zijn soms best goed in het ‘platslaan’ van gevoelens met de o zo jeukende dooddoeners als “tja, het is wat het is” of “het mag er allemaal zijn”. Zo worden grote kansen voor deelnemers gemist. En ja, dat heb ik ook gedaan. Het geeft aan dat er aan de trainersopleidingen ook nog best wat te verbeteren valt, zelfs ook zónder de aanpassingen aan het mindfulnessprogramma waar ik in het artikel over schrijf.

6. Haha, een woord met 5 s-en!

7. Belangrijk: het brein speelt natuurlijk ook een rol bij ervaren! Gelukkig hoort het brein bij het lichaam.

8. Ik wil eens met ‘zhij’ gaan experimenteren om het niet lekker lezende ‘hij of zij’ minder te hoeven gebruiken. Ik weet nog niet goed wat ik met ‘hem of haar’ kan 😳.

9. Hier hoor ik al wat moraalridders morren dat een dagelijkse oefenpraktijk van belang is om mindfulness in te trainen. Dat klopt eigenlijk wel én ik merk vaak dat deelnemers tijd nodig hebben om een dagelijkse praktijk op te bouwen. Geweldig! Neem die tijd, in de training kunnen we aandacht geven aan de weerstand die er misschien is en ontdekken hoe het oefenen opgebouwd kan worden zonder de broodnodige mildheid te verliezen.