Traumaheling: lessen uit de natuur
Inclusief filmanalyse
Een naturalistische benadering
Somatic Experiencing® (SE™) kan gezien worden als een naturalistische benadering voor de transformatie van trauma en het helen van stressgerelateerde aandoeningen en problemen. In dit artikel wil ik een filmpje van ruim 20 minuten tonen en bespreken, waarin een aantal belangrijke basisprincipes worden uitgelegd door de grondlegger van SE: Dr. Peter Levine.
Géén herbeleving
Het woord 'Experiencing' (ervaren in het Nederlands) kan doen vermoeden dat er tijdens de sessies sprake is van herbeleving van een indringende gebeurtenis of trauma. Dit is lang niet altijd het geval en in ieder geval iets anders dan “exposure”, een techniek die wordt toegepast in bepaalde traumatherapieën, maar toch (terecht) zijn beste tijd gehad lijkt te hebben.
Tijdens een SE-sessie wordt niet per se gekeken naar de inhoud van het verhaal, maar veel meer naar de reacties in het lichaam die optreden op het niveau van het zenuwstelsel. En als het verhaal inhoudelijk van belang is, dan altijd vanuit het perspectief van het hier-en-nu, en nooit door er weer helemaal in te gaan.
Een natuurlijke reactie ...
Dit vergt van een SE-therapeut de specifieke vaardigheid om veranderingen in de respons van het zenuwstelsel van de cliënt te kunnen waarnemen en duiden. Zoals Peter Levine beschrijft (vanaf dit moment in de film): wanneer er dreiging is, reageert het lichaam per definitie met een beschermende respons: aanspanning, terugtrekken, vechten, vluchten, bevriezen of in hulpeloosheid schieten.
Deze reacties zijn bedoeld als tijdelijke 'maatregelen', die het lichaam direct en geheel automatisch neemt bij een dreigende situatie. Als er echter vaak dreiging is, of de dreiging is zeer intens, is er onvoldoende tijd om de stressrespons volledig te doorlopen en komt de stress vast te zitten in het lichaam.
... waar we in verstrikken
Vanaf dat moment zal het lichaam steeds signalen aan ons brein geven dat er dreiging is. Zo gaan we dan steeds gevaar zien in situaties waar het niet is. Er zijn traumatische klachten ontstaan.
Tot we dit interne gevoel-, deze interne dreiging uit het lichaam veranderen, zullen we traumatische verschijnselen houden. Het lichaam blijft gevaarsignalen naar ons brein sturen.
Van verstrikking naar verlossing
Bij SE wordt de cliënt begeleid de lichaamservaringen bewust te ervaren, in het hier-en-nu, en wordt de ervaring losgekoppeld van de angst. Cliënt leert dat er een verschuiving kan plaatsvinden van vast-zitten en verlamming, naar beweging, flow en heling.
Evolutie en de polyvagaal theorie
Zoals te verwachten is er (vanaf dit moment in de film) ook aandacht voor de evolutie van ons zenuwstelsel. Dit gedeelte is misschien iets technischer. Ik zal er elders in de sectie De Polyvagale Wereld nadere uitleg over geven, want het is heel boeiend en beslist meer uitleg waard. De natuur is een meester in het hergebruiken van onderdelen uit oudere structuren in nieuwere breinen...