Bewezen: mindfulness verandert je brein in 8 weken

Veel duidelijker kan het niet

Foto: Robina Weermeijer on Unsplash

De beelden laten het zien

Mindfulness meditatie kan al binnen acht weken leiden tot structurele veranderingen in het menselijk brein. Dat hebben Amerikaanse wetenschappers aangetoond. Als mensen gedurende acht weken ongeveer 30 minuten per dag mindfulness meditatie-oefeningen doen, ontstaat er meer grijze hersenmassa in de hippocampus. Dat is een hersengebied dat wordt geassocieerd met geheugen en leervermogen.

De dichtheid van de amygdala neemt juist af door meditatie. Als gevolg daarvan ervaren mensen mogelijk minder angst en stress, zo meldt het tijdschrift Scientific American. Wetenschappers van het Massachussets General Hospital doen uitgebreid verslag van hun bevindingen in het wetenschappelijk tijdschrift Psychiatry Research: Neuroimaging.

Psychologische effecten

“Hoewel het beoefenen van meditatie al heel lang geassocieerd wordt met een gevoel van rust en lichamelijke ontspanning, claimen beoefenaars ook vaak dat ze cognitieve en psychologische voordelen ervaren”, verklaart hoofdonderzoekster Sara Lazar op World-Science.net. “Deze studie demonstreert dat veranderingen in breinstructuur sommige van die ervaringen kunnen verklaren en dat mensen zich door meditatie mogelijk niet alleen beter voelen omdat ze zich ontspannen.”

Hersenscans

De wetenschappers kwamen tot hun bevindingen door zestien proefpersonen een mindfulnessprogramma voor te schrijven, waarbij ze acht weken lang elke dag dertig minuten moesten mediteren. Tijdens de meditatie moesten de deelnemers zich met name concentreren op hun geestelijke gevoelens en lichamelijke sensaties. Voor en na het meditatieprogramma werden er hersenscans van de proefpersonen gemaakt.

Veranderingen

De scans wezen uit dat de dichtheid van de grijze massa in hun hippocampus was toegenomen. In hun amygdala werd juist minder grijze massa gemeten. “Het is fascinerend om te zien dat we ons brein en ons welzijn kunnen veranderen door meditatie te beoefenen”, aldus onderzoekster Britta Hölzel.

Dit bericht is overgenomen van nu.nl. De aandachtige lezer zal zien dat in het nu.nl artikel niet wordt gesproken over mindfulness meditatie. De bron van de publicatie (zie hieronder) spreekt echter wel degelijk van een mindfulnessprogramma dat gevolgd wordt.

Mindfulness Practice Leads To Increases In Regional Brain Gray Matter Density

620KB ∙ PDF file

Download

Download

Ik maakte een vertaling van het persbericht dat het artikel vergezelde

Eight weeks to a better brain

Meditatiestudie laat veranderingen zien in gebieden die geassocieerd worden met bewustzijn en stress

Het deelnemen aan een 8-weeks programma mindfulness blijkt meetbare veranderingen in het brein te veroorzaken, in de gebieden die geassocieerd worden met geheugen, zelfbewustzijn, empathie en stress. In een studie die in het tijdschrift Psychiatry Research: Neuroimaging verscheen, deden de onderzoekers (een team onder leiding van het Massachusetts General Hospital [MGH]) verslag van de resultaten van hun studie. De eerste studie die veranderingen in de grijze stof van het brein ten gevolge van meditatie aantoont.

“Hoewel het beoefenen van meditatie al heel lang geassocieerd wordt met een gevoel van rust en lichamelijke ontspanning, claimen beoefenaars ook vaak dat ze cognitieve en psychologische voordelen ervaren die gedurende de dag aanhouden”, verklaart Sara Lazar, arts en deelnemer aan het MGH Psychiatric Neuroimaging Onderzoeksprogramma, en eerste auteur van het onderzoek. “Deze studie toont aan dat veranderingen in breinstructuur sommige van die ervaringen kunnen verklaren en dat mensen zich door meditatie mogelijk niet alleen beter voelen omdat ze zich ontspannen.”

In eerder onderzoek van Lazar, maar ook van andere onderzoekers, werden al verschillen gevonden in de structuur van de hersenen van ervaren meditatie-beoefenaren en mensen zonder deze ervaring, waaronder verdikking van de hersenschorsgebieden die geassocieerd worden met aandacht en emotionele stabiliteit. Maar deze onderzoeken konden niet aantonen dat de verschillen ook daadwerkelijk het gevolg zijn van het mediteren.

In de huidige studie werden MRI beelden van het brein gemaakt bij de 16 deelnemers, twee weken voor- én nadat zij deelnamen aan het 8-weekse Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR) programma, aan het Centrum voor Mindfulness van de Universiteit van Massachusetts. Naast de wekelijkse bijeenkomsten waar de mindfulnessoefeningen werden gedaan - oefeningen die zich richten op niet-oordelend gewaarzijn van sensaties, gevoelens en gedachten - ontvingen de deelnemers geluidsopnames met geleide meditatie-oefeningen en werd hen gevraagd bij te houden hoeveel tijd per dag zij werkelijk oefenden.
Er werd, met hetzelfde tijdsinterval, ook een serie MRI scans gemaakt van een controlegroep van mensen die niet aan het programma deelnamen.

Deelnemers aan de meditatie besteedden gemiddeld 27 minuten per dag aan het uitvoeren van de mindfulnessoefeningen. Hun reacties op een mindfulness vragenlijst liet een significante verbetering zien, vergeleken met de antwoorden die vóór het onderzoek gegeven werden. De analyse van de MRI beelden, die zich met name richtten op de gebieden waar in eerdere studies al meditatie-gerelateerde veranderingen waargenomen werden, lieten een toename van de dichtheid van grijze stof zien in de hippocampus, waarvan bekend is dat deze belangrijk is voor leren en het geheugen; én in hersenstructuren die geassocieerd worden met zelfbewustzijn, compassie en introspectie.

De door deelnemers gerapporteerde afname van stress kon ook gerelateerd worden aan een afname van de dichtheid van grijze stof in de amygdala, waarvan bekend is dat deze een belangrijke rol speelt in angst en stress. Er werd geen verandering waargenomen in de insula –  een gebied dat verband heeft met zelfbewustzijn – iets wat wel in eerdere studies werd gevonden. De onderzoekers vermoeden dat dit verklaard kan worden doordat een langer durende meditatiepraktijk nodig is om veranderingen in dit gebied te bewerkstelligen.
Géén van de veranderingen werd waargenomen in de controlegroep, hetgeen suggereert dat de veranderingen niet het gevolg zijn van het verstrijken van de tijd.

"Het is fascinerend om te zien hoe plastisch ons brein is en dat we, door het beoefenen van mindfulness, zelf een actieve rol kunnen spelen in het veranderen van ons brein; en ons welbevinden en de kwaliteit van ons leven kunnen verbeteren", stelt Britta Hölzel, eerste auteur van het onderzoek en onderzoeker bij het MGH en de Universiteit van Giessen in Duitsland.
"Andere studies, met verschillende patiëntencategorieën, lieten al zien dat meditatie kan leiden tot significante verbeteringen van tal van klachten en symptomen. Nu onderzoeken we de onderliggende mechanismen in de hersenen die deze veranderingen veroorzaken."

Amishi Jha, arts en neuro-onderzoeker aan de Universiteit van Miami, onderzoekt het effect van mindfulnesstraining op individuen die blootstaan aan veel stress, zegt: "Deze resultaten werpen een nieuw licht op het werkingsmechanisme van de mindfulnesstraining. Ze laten niet alleen zien dat de persoonsgebonden ervaring van stress verminderd kan worden in het 8-weekse mindfulnessprogramma, maar ook dat deze veranderingen in ervaring corresponderen met structurele veranderingen in de amygdala, een gegeven dat deuren opent naar veel mogelijkheden tot verder onderzoek naar het potentieel van MBSR om ons te beschermen tegen stress-gerelateerde klachten en aandoeningen, zoals bijvoorbeeld post-traumatische stressklachten."
Jha maakte geen deel uit van het onderzoeksteam.

Dit bericht is een vertaling van een persbericht dat naar aanleiding van het wetenschappelijke artikel werd geschreven.