Ieders Tai Chi is weer anders
Eigenheid ontdekken in uniformiteit
De 'vorm'
De vorm is datgene wat de meeste mensen als Tai Chi herkennen. Een vaste sequentie van bewegingen, in een rustig tempo uitgevoerd. Iedere beweging heeft een bepaalde volgorde en opbouw, applicatie (oftewel hoe de beweging krijgskunstig gezien toegepast zou kunnen worden) en een aantal energetische-, functionele en mechanische aandachtspunten. En dat zijn dan alleen nog maar de bewegingstechnische aspecten.
Als het klopt dat lichaam en geest samen bewegen en elkaar steeds beïnvloeden, dan betekent dat dat de mentale gesteldheid of houding er ook toe doet. Een kalme focus en een openheid waarbij ook een intentie is die de beweging richting geeft. Een richting die in de vorm is beschreven, dus waar je iets van een begrenzing van je vrijheid in aantreft, naast de uitnodiging om zo vrij mogelijk te bewegen.
Dat maakt voor mij Tai Chi een ongelofelijke rijke oefenvorm en manier van zelfstudie.
Verschillen in bewegen
Af en toe komt tijdens een Tai Chi les de opmerking dat een bepaalde beweging die ik maak er anders uitziet dan wanneer een andere docent of beoefenaar de beweging maakt. Of een student merkt op dat er onderling verschil is in de beweging met andere studenten. Dat is een juiste waarneming. Ondanks dat we allemaal dezelfde vorm beoefenen – je zou kunnen zeggen: dezelfde choreografie instuderen – zijn er individuele verschillen zichtbaar.
Wie een beetje kennis en ervaring heeft van hoe het lichaam werkt en hoe de invloed van de geest – en niet te vergeten onze levensgeschiedenis – zich in het lichaam weerspiegelen, zal kunnen begrijpen dat er een en ander waar te nemen is aan de manier waarop we het lichaam gebruiken.
Beweging als reflectie van de geest
Soms is een beweging uit de vorm moeilijk voor een Tai Chi student om uit te voeren volgens het boekje of om in het lichaam in te trainen. In het lichaam kan een blokkade zitten of een blessure. Er kan stijfheid zijn ontstaan door een langdurig verkeerd gebruik van het lichaam. Het is bekend dat stress of overweldigende gebeurtenissen zich in het lichaam kunnen vastzetten.
Op het allereerste T-shirt dat ik kocht van Grootmeester William C. C. Chen (het zal 1989 geweest zijn), de leraar wiens stijl ik beoefen en waarin ik les geef, stond de prachtige spreuk “Tai Chi, slow motion without moves, a reflection of the mind”. Een spreuk die ik destijds mooi vond en meende te begrijpen, maar waarvan ik nu besef dat de spreuk een diepere waarheid bevat dan ik toen zag.
In de Tai Chi bewegingen weerspiegelen zich de mens die beweegt en de levensgeschiedenis die deze mens meedraagt in de vorm van ballast of bagage, wat overigens twee heel verschillende ladingen zijn qua ‘last’ die zij geven.
Uniek
Ziedaar één van de redenen waarom we vaak kleine of grote verschillen zien in de bewegingen van Tai Chi beoefenaren. Ieder lichaam is anders. Ieder leven heeft een geschiedenis die zich weerspiegelt in een lichaam. Een lichaam heeft misschien een zwakke(re) plek. Ieder heeft een ander niveau van lichaamsbewustzijn. Het waarnemingsvermogen verschilt van mens tot mens, waardoor de een snel ziet hoe een beweging gaat en een ander bepaalde details mist1. De een voelt goed wat er in het lichaam gebeurt, de ander wat minder. De een kan goed ontspannen, de ander is wat vasthoudender.
Op het niveau van het denken hebben sommige mensen geleerd om vooral op hun verstand te vertrouwen. Zoals ik vaak zeg: “zij opereren vanuit het ‘hoofdkantoor’” en zullen proberen bewegingen verstandelijk te onthouden, terwijl anderen meer op hun lijf vertrouwen en zich minder druk maken. Sommige bewegingen kunnen herinneringen en gevoelens oproepen bij mensen, vaker onbewust dan bewust.