Te veel stress om mindfulness te doen

"Stress? Dat kan ik er nu even niet bij hebben ..."

Foto: Anna Dziubinska on Unsplash

Druk, druk, druk

Een tijdje geleden vertelde een deelnemer in de beginfase van haar mindfulnesstraining dat het misschien toch niet zo'n goed idee was geweest om eraan te beginnen. Ze was eigenlijk te druk om te oefenen en zou liever de training doen wanneer haar leven in wat rustiger vaarwater was.

Zulke eerlijkheid kan alleen maar gewaardeerd worden. En de gedachtengang behoeft wat mij betreft nader onderzoek. Want: klopt de redenatie? Moet je leven inderdaad in rustig vaarwater zijn alvorens je met een mindfulnesstraining kunt beginnen?

Wanneer beginnen?

Het is waar dat een mindfulnesstraining van je vraagt om oefentijd in te ruimen. Je begint aan zo'n training omdat je geleefd wordt door je agenda, door druk, door stress. Misschien zelfs omdat je in een burn-out zit of hebt te leren leven met een groot probleem of op een andere manier flinke tegenslag hebt gehad. En dan moet je ineens nóg wat, namelijk “huiswerk” doen voor je training. De maker van de strip DirkJan weet dat gevoel goed te vangen:

Een deel van het probleem is dat deelnemers (nog) niet zien waar ze keuzes kunnen – en soms moeten – maken en hoe vast ze zitten in niet-helpende gewoontes. Het is op basis van dit soort automatismen, gewoonten en patronen dat we niet toekomen aan zaken die we eigenlijk, diep van binnen, echt belangrijk vinden. Gewoontes zoals ja zeggen tegen nog wat extra werk, tegen sociale contacten of verplichtingen, en geen nee zeggen tegen het zoveelste inhoudsloze tv-programma of niet in de gaten hebben hoeveel tijd er verloren gaat aan zogenaamd sociale media. Gewoontes die maken dat we vergeten voor onszelf te zorgen.

Draai het om

Ik kan als trainer natuurlijk geen keuzes maken voor een deelnemer en dat is ook mijn werk niet. Het is mijn werk om jou als deelnemer te ondersteunen in het ontdekken waar de automatismen liggen, hier uit de zelfveroordeling te blijven (weer zo’n niet-helpende gewoonte) en hierbij te vertragen, zodat andere keuzes in beeld kunnen komen. Daarna vertrouw ik er voor de volle 100% op dat er ook een keus gemaakt gaat worden. Voor de wijsneuzen: inderdaad, dat zal soms een verkeerde keus blijken te zijn (we blijven mensen), maar daar kun je dan ook weer een keus maken...

Vandaar dat ik de redenatie van een deelnemer die wil stoppen omdat hij of zij te druk is, omdraai en zeg:

Als je niet nu begint met mediteren, zal het nooit rustig worden in je leven.

Niet-helpende gewoontes ontmantelen

Het enige moment om werkelijk los te komen van automatismen en patronen, om ze werkelijk te doorzien, is in het moment zelf, in dat befaamde “hier en nu”. Oftewel het moment dat ze de kop opsteken en je leven voor je dreigen te bepalen. Daar kun je boeken over lezen of gesprekken met anderen over hebben, maar dat valt allemaal in het niet bij zelf doen en ervaren. De aandachtsspier trainen, zodat je keuzes kunt maken en zelf de baas wordt over je leven of beter om leert gaan klachten die anders met jou op de loop zouden gaan.

Vanuit de keuze kan rust ontstaan en betaalt de inspanning van de training zichzelf ruimschoots terug. Een hectische tijd in je leven kan dan juist een goede tijd zijn om aan mindfulness te beginnen¹.

Sommigen denken er anders over...

Zonder gekheid: ik trof recent op de website van een trainingsbureau een aanbod aan van een training, genaamd "De kracht van aandacht (mindfulness)". Voor een prijs die er niet om loog. Of, zo je wilt, een hoge prijs die kwaliteit moet suggereren 😉.
Ik heb drie keer de deelnamevoorwaarden gelezen, alvorens in lachen uit te barsten. Ziehier:

Deze training is niet geschikt als u:

• onvoldoende kennis en vaardigheden heeft om uw functie goed uit te oefenen;

• teveel stress heeft en zich niet kunt ontspannen.

Ja, het stond er echt. Nog verder klikkend, naar een andere pagina waar deze training genoemd stond, las ik:

Deze training is niet geschikt als u teveel stress heeft en zich niet kunt ontspannen.

Jammer

Het was dus geen typefout. Je maakt het jezelf als trainingsbureau wel lekker makkelijk als je je doelgroep zoekt in de mensen die hetgeen je biedt al beheersen óf niet nodig hebben. Immers: waarom is deze training nodig als je “goed functioneert, voldoende vaardig bent in grenzen stellen, confronteren, feedback geven en actief luisteren” [ook een citaat van deze site...]?

Dit riekt naar het verkopen van sigaren uit eigen doos. Heel jammer en het zijn dit soort bedrijven die het concept mindfulness een slechte naam bezorgen. Wees daarom dus gerust kritisch op bedrijven die mindfulness aanbieden en hun trainers!

1. De eerlijkheid gebiedt me te erkennen dat het een heel enkele keer voorkomt dat er inderdaad zoveel in het leven van een deelnemer aan de hand is dat het beter is de start even uit te stellen. Er zijn echte overmachtsituaties. Dat triple-check ik dan met een deelnemer en daar passen we dan ook een mouw aan. Zo’n situatie is in de trainingen die ik heb verzorgd (100 stuks) hooguit 3 keer voorgekomen.