Een trauma erven
Hoe traumatische ervaringen kunnen worden doorgegeven aan volgende generaties
Als twee druppels
Het is bijzonder om jezelf weerspiegeld te zien in een ander mens. Hoe een zoon of dochter dezelfde oogopslag heeft of dezelfde grappige glimlach. Iets wat we allemaal zullen herkennen. Ook als je zelf geen kinderen hebt, heb je misschien wel eens gehoord dat je lijkt op een ouder of grootouder. De gelijkenissen zitten echter niet alleen aan de buitenkant. Dit verhaal gaat over hoe het mogelijk is dat kinderen een trauma van de ouders erven. Hoe traumatische ervaringen kunnen worden doorgegeven aan volgende generaties.
Een dynamisch gezin
Neurowetenschapper Bianca Jones Marlin groeide op in een gezin waar - naast haar eigen broers en zussen - altijd stiefkinderen werden opgevangen. Met meer dan 20 stiefbroers en - zussen heeft ze haar jeugd gedeeld. Zo maakte Bianca kennis met kinderen met veel verschillende achtergronden.
Ze hoorde regelmatig de verhalen over de gebeurtenissen die haar stiefbroers en -zussen meegemaakt hadden voordat ze bij de familie Marlin terecht kwamen. Verhalen die gevuld waren met pijn, verdriet en trauma. Deze verhalen hadden een grote impact op haar.
"Het waren verhalen van misbruik en mishandeling, over onvoldoende te eten krijgen of op andere manieren niet ontvangen waar je als kind recht op hebt." Ze vervolgt: "Mijn passie voor de wetenschap, verenigd met wat ik van hen geleerd heb, is de invalshoek in mijn werk."
Neurobiologie en epigenetica
Als neurobioloog onderzoekt prof. Marlin hoe trauma overgedragen kan worden van de ene generatie op de andere. Aan het Columbia University’s Zuckerman Institute bestudeert ze moleculaire mechanismen van stress bij ouders, die een effect gaan hebben op de hersenstructuur en de ervaringen van hun toekomstige nakomelingen.
We hebben het dan over een proces dat we epigenetische overerving noemen. Hierbij veroorzaken biochemische stofjes, die vrijgekomen zijn bij gebeurtenissen of in bepaalde omstandigheden, een verandering in de manier waarop genen tot uitdrukking komen in onze cellen.
Het voorvoegsel epi voor genetica [= erfelijkheidsleer] betekent zoveel als op of bij. Epigenetica gaat over dat wat er nog BIJ komt, naast dat wat in de genen besloten ligt. De twee voorbeelden die nu volgen zullen dit verduidelijken, houd moed ;) .
De hongerwinter
Een heel triest maar ongelofelijk leerzaam onderwerp om epigenetica te bestuderen, is het effect van de hongerwinter van '44-'45. In deze afschuwelijke winter – die ook nog eens heel streng was – leed een groot deel van Nederland ernstige honger.
Het bleek later dat de kinderen en zelfs de kleinkinderen van mensen die ernstige honger hadden geleden, vaker dan gemiddeld gezondheidsklachten kregen zoals suikerziekte, overgewicht, hoge bloeddruk en zelfs schizofrenie. Dit was ook het geval bij kinderen die ruim na de hongerwinter verwekt werden, toen de ouders weer hersteld waren.