De effectiviteit van online mindfulness-programma’s

Foto: Ronald de Caluwé

Inleiding

Onze samenleving veranderde in 2020 behoorlijk door het coronavirus. Met alle onzekerheid die daarbij hoorde, ontstond er meer behoefte aan online mindfulness-programma's.

Er is nog maar weinig gedegen onderzoek gedaan waar een online mindfulness-programma precies aan dient te voldoen (1). De corona-tijd nodigde echter nadrukkelijk uit om tot nieuwe initiatieven te komen en om mindfulnessbeoefening breed te blijven uitdragen.
In dit artikel kijken we naar het online trainen van mindfulness.

De digitale stroomversnelling onderzocht

Nu de digitalisering van het trainingsaanbod in een stroomversnelling terecht is gekomen, klinkt ook steeds vaker de vraag: is de kwaliteit van een 8-weekse online training wel vergelijkbaar met een reguliere fysieke training op locatie? 

Gecontroleerde studies waarbij online trainingen vergeleken zijn met de reguliere fysieke versie zijn nog schaars, maar zie (2). Eén van de eerste grote, alhoewel niet-gecontroleerde, studie naar een online training onder 273 deelnemers is uit 2013, van Mark Williams (een bekend mindfulnesstrainer) in Oxford (3).
Daar werd gevonden dat een aangepast trainingsprogramma, gebaseerd op het traditionele MBSR/MBCT-format, wat betreft de omvang van de effecten op gerapporteerde gevoelens van angst, depressie en stress, vergelijkbaar was met die van een fysiek format.

Uit een meer recente meta-analyse op basis van 15 gerandomiseerde (gecontroleerde) studies bleek dat online mindfulness-programma's (in brede zin) weliswaar kleine, maar significante effecten lieten zien op de mate van depressieve gevoelens, angst, mindfulness en algemeen welbevinden (4). Deze effecten haalden het over het algemeen echter niet met die van het fysieke trainingsformat.

Een uitzondering hierop was het effect op ervaren stress. Deze bleek het sterkst te zijn in de online variant en was in omvang wel vergelijkbaar met het effect dat doorgaans van mindfulness-programma wordt beschreven dat op fysieke locaties worden gegeven.
Verder werd in deze studie duidelijk dat de effecten net wat groter waren wanneer de groepen online werden begeleid door een trainer, in vergelijking met formats die juist trainer-onafhankelijk waren.

Gesuggereerd werd dat een online training meer geschikt lijkt te zijn voor personen met psychische symptomen dan voor mensen met lichamelijke klachten en dat therapietrouw online over het geheel genomen waarschijnlijk lager is dan bij de fysieke variant.